Uzupełnienia protetyczne są powszechnie stosowanym w stomatologii rozwiązaniem problemu osłabienia struktury zęba lub też częściowej lub całkowitej utraty uzębienia. Dzięki ich zastosowaniu zostaje przywrócona prawidłowa funkcja żucia i mowy oraz poprawiona kosmetyka, co znacząco pomaga w przywróceniu pacjentowi pewności siebie.
Niestety, pomimo że uzupełnienia protetyczne są wykonywane indywidualnie na podstawie pobieranych od pacjenta wycisków, które odwzorowują relacje anatomiczne w jamie ustnej bardzo często przy stosowaniu protetyki pacjenci przez jakiś czas odczuwają spory dyskomfort podczas ich używania. Reakcja taka nie jest oczywiście nienaturalna, wręcz przeciwnie, każde uzupełnienie protetyczne, nawet najmniejsze jest odbierane przez nasz umysł jako ciało obce, pomimo że służy rehabilitacji i polepszeniu funkcji narządu żucia. Jama ustna sąsiaduje z wieloma istotnymi dla życia strukturami i narządami, dlatego każda, nawet niewielka zmiana w jej obrębie jest natychmiast rejestrowana przez układ nerwowy, który reaguje w sposób nie zawsze korzystny dla pacjenta. Po jakimś czasie od rozpoczęcia korzystania z uzupełnień protetycznych organizm przyzwyczaja się do nich i problem z niekomfortowymi odczuciami zanika – następuje adaptacja.
Ważne jest, aby łatwo nie zniechęcać się do noszenia wykonanych uzupełnień. Istnieją sposoby na to, aby adaptacja do nich przebiegła nieco szybciej. Bardzo korzystne jest to, że ćwiczenia te można wykonywać samodzielnie i nie wymagają one nakładów finansowych. Zazwyczaj największe problemy z przyzwyczajeniem się do uzupełnień występują w przypadku protez ruchomych, ponieważ są one zazwyczaj sporych rozmiarów, w porównaniu do koron, czy mostów.
Pacjenci dość często skarżą się w trakcie korzystania z uzupełnień protetycznych na odczuwalne zmniejszenie przestrzeni dla języka, zmianę smaku spożywanych potraw, ograniczenie spożywania niektórych pokarmów czy też znacznie zwiększone wydzielanie śliny. Wiele osób w przypadku protez ruchomych odczuwa również obniżenie pewności siebie przy mówieniu, czy śmianiu się, ponieważ obawia się wypadnięcia protezy z ust. Bardzo istotne jest, aby dać sobie nieco czasu, warto także zmienić nieco przynajmniej na początku upodobania dietetyczne, najlepiej zacząć na początku spożywać miękkie pokarmy, które nie przylegają do zębów – odradza się taką żywność jak żelki, czy krówki, czy orzeszki. Należy zwrócić uwagę na to, w jaki sposób jemy, w miarę możliwości siły działające na uzupełnienie protetyczne oraz przeciwległą część łuku zębowego powinny być jednakowe. Nie powinno się na samym początku stosować silnego nacisku na zęby przednie, ani przyjmować zbyt dużych kęsów pokarmowych. Warto skoncentrować się na dokładnym żuciu kęsa pokarmu i zrównoważonym rozkładzie sił w czasie tej czynności, dzięki temu można dobrze wyćwiczyć i zautomatyzować użytkowanie protezy, dzięki czemu da się do niej szybciej przyzwyczaić. Warto zwrócić uwagę na to, aby spożywana żywność nie zawierała ostrych drobnych elementów, takich jak np. pestki, czy szypułki, ponieważ mogłyby one dostawać się pomiędzy płytę protezy a błonę śluzową o doprowadzać do powstania bolesnych otarć – podobnie jak ma to miejsce, gdy do buta wpadnie nam kamień. Zanim pacjent przyzwyczai się do protezy czy innego uzupełnienia mija zazwyczaj kilka tygodni. Uzupełnienia stałe, takie jak mosty czy korony nie przesuwają się, w związku z czym adaptacja do nich jest łatwiejsza, niż w przypadku protez. Protezy całkowite są utrzymywane na miejscu za pomocą pracy mięśni policzków i języka, zanim pacjent nauczy się je kontrolować mija nieco czasu, zdarza się, że na początku ich stosowania występują podrażnienia, a czasem bolesność, z czasem jednak niekomfortowe odczucia znikają.
Ze względu na obecność uzupełnień protetycznych w jamie ustnej może początkowo dojść do upośledzenia odczuwania smaku i temperatury spożywanych potraw, zwłaszcza, jeżeli mamy do czynienia ze sporej wielkości pracą protetyczną. Odczuwany smak jest wypadkową odczuwania kilkoma zmysłami, oprócz smaku i węchu w proces ten zaangażowany jest także dotyk – kiedy kęs pokarmowy jest przesuwany pomiędzy językiem a podniebieniem struktura jego powierzchni może modyfikować odczuwanie smaku. Zastosowanie płyt protez zmniejsza powierzchnię kontaktu kęsa pokarmowego z błona śluzową, na której osadzone są różne receptory, dlatego odczuwanie smaku zostaje zmienione. Na początku najlepiej starać się także unikać bardzo gorących i bardzo zimnych potraw, ponieważ mogą one wywoływać nieprzyjemne odczucia, a w przypadku tych pierwszych można się też dość łatwo poparzyć.
Pacjenci często czują się niekomfortowo podczas stosowania protez w życiu codziennym, zwykłe czynności, takie jak rozmowa czy śmiech mogą okazać się dla nich trudne – da się temu zaradzić. Korzystne jest czytanie na głos każdego dnia nosząc protezę, najlepiej jest wykonywać takie ćwiczenia przed lustrem, ponieważ pozwala to na kontrolowanie pracy mięśni podczas mówienia. Własny głos podczas mówienia z zastosowaniem protezy może ulec niewielkim zmianom, co ma związek ze zmienionym w stosunku do stanu sprzed założenia protezy przenoszeniem fali dźwiękowej jako wibracji poprzez kości czaszki.
Czasami protezy ruchome mają skłonność do zsuwania się podczas kaszlu, śmiechu, czy uśmiechania się – wówczas najlepiej jest umieścić uzupełnienie na miejscu delikatnie je przygryzając i przełykając ślinę. W ten sposób aktywujemy pracę mięśni podtrzymujących i stabilizujących ten rodzaj uzupełnienia.
Na początku użytkowania protez ruchomych korzystne jest ich noszenie przez całą dobę, również podczas snu, tak, aby organizm poprzez stały kontakt z uzupełnieniem mógł się do niego szybciej przyzwyczaić. Po kilku dniach można zdejmować protezy na noc, tak, aby błony śluzowe dziąseł mogły zostać odciążone. Spory odsetek pacjentów odczuwa zwiększony odruch wymiotny przy stosowaniu protezy górnej, trzeba starać się jednak go przezwyciężyć, w takiej sytuacji najlepiej spróbować oddychać głęboko przez nos, ponieważ pomaga to zmniejszyć mdłości w większości przypadków.
Adaptacja do uzupełnień protetycznych wymaga czasu i cierpliwości, nie należy się zrażać niepowodzeniami, ponieważ wysiłek włożony w przystosowanie się do nich na pewno się opłaci. Dzięki systematycznemu wykonywaniu ćwiczeń poprawiających pracę mięśni pacjenci o wiele szybciej zaczynają się swobodniej uśmiechać czy mówić podczas użytkowania prac protetycznych i odzyskują utraconą pewność siebie. Efekt jest na pewno wart pracy włożonej w adaptację, poza tym dzięki prawidłowemu żuciu pokarmów można na łatwiej utrzymać w zdrowiu dalsze odcinki układu pokarmowego.
