Wielu pacjentów korzystających na stałe ruchomych uzupełnień protetycznych stosuje również rożnego rodzaju kleje, mające na celu wzmocnienie przylegania płyt protez do podłoża. Ruchome uzupełnienia protetyczne powinny być tak skonstruowane, aby mogły być one utrzymywane poprzez pracę mięśni jamy ustnej we właściwej pozycji oraz aby nie ulegały one wyważaniu. Niestety w niektórych trudnych przypadkach nie jest to niestety możliwe; najczęściej zachodzi to wówczas, gdy w jamie ustnej pacjenta wyrostki zębodołowe uległy znacznemu zanikowi, przez co retencja protezy jest niewystarczająca, co prowadzi do jej przesuwania się w czasie żucia, czy mówienia. Wówczas zastosowanie klejów do protez pomaga we właściwym użytkowaniu takiego uzupełnienia. Innym wskazaniem do stosowania klejów do protez jest niewystarczające wydzielanie śliny, przez co uzupełnienie gorzej przylega do tkanek jamy ustnej. Problemy z utrzymaniem stabilności protez występują szczególnie w przypadku zaniku wyrostków zębodołowych dolnych. Innym wskazaniem do stosowania klejów jest rehabilitacja protetyczna pacjentów z rozszczepem podniebienia oraz wewnątrzustnymi protezami stosowanymi u osób po zabiegach chirurgicznych w przebiegu chorób nowotworowych jamy ustnej. Niektórzy stomatolodzy polecają stosowanie klei do protez w pierwszych dniach adaptacji, ze względu na to, że poprawiają one pewność siebie podczas mówienia czy uśmiechania się, co ma wpływ na nastawienie pacjenta do konsekwentnego użytkowania nowego uzupełnienia.
Obserwuje się niekorzystne zjawisko wykorzystywania klejów protetycznych przez pacjentów z niewłaściwie dopasowanymi protezami, np. użytkowanymi już przez jakiś czas, lub też nieodpowiednio skonstruowanych. W pierwszym przypadku powinno się podścielić protezę, aby była dopasowana do zmienionego podłoża. Stosowanie klei w takim wypadku nie przynosi pożądanych efektów, ponieważ źle ukształtowana proteza może uszkadzać tkanki miękkie oraz przyczyniać się do szybszej resorpcji tkanki kostnej. Wielu pacjentów decyduje się na stosowanie klei do protez bez konsultacji z lekarzem stomatologiem, przez co w wielu przypadkach pogarsza stan swojej jamy ustnej. Nawet jeżeli zastosowanie kleju przynosi chwilową poprawę, to po jakimś czasie źle dopasowane uzupełnienie staje się przyczyną urazów, które mogą także ulegać zakażeniu. Poza tym źle dopasowane uzupełnienie może ulegać pęknięciu, ze względu na nierównomierne rozłożenie sił w trakcie pracy narządu żucia.
Kleje do protez występują najczęściej w postaci proszku lub żelu. Kleje oparte na proszkach zawierają najczęściej gumy pochodzenia roślinnego lub też polimery, które stają się lepkie i tworzą żele przypominające mucynę po kontakcie z wodą. Ze względu na zwiększenie lepkości podnoszą one przyleganie do podłoża. Ponadto kleje mogą zawierać również związki przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze.
Kleje w formie proszku powinny być stosowane poprzez oprószenie mokrej powierzchni protezy przylegającej do podłoża preparatem przed włożeniem uzupełnienia do ust. Kleje w formie żelu oparte są na połączeniu naturalnych gum drzewnych, gęstych żeli organicznych oraz substancji pomocniczych, takich jak barwniki, czy dodatki poprawiające smak. W przeciwieństwie do proszków, kleje w formie żelu są wodoodporne i zapobiegają przedostawaniu się wody pomiędzy płytę protezy, a tkanki do niej przylegające. Ważne jest, aby nie nakładać zbyt grubej warstwy kleju na płytę protezy, ponieważ nie jest to korzystne. Klej powinien stanowić jedynie cieniutką warstwę na powierzchni płyty, wówczas jego zastosowanie nie powoduje ucisku tkanek, na których spoczywa proteza.
Z niektórych przeprowadzonych ostatnio badań wynika, że kleje do protez mogą niekorzystnie wpływać na pacjentów stosujących dietę niskosodową lub bezsodową. Zwłaszcza kleje o formule proszków mogą łatwiej uwalniać większą ilość sodu do śliny, co ma związek z większą powierzchnią pudru w stosunku do żelu. Innym obserwowanym możliwym działaniem niepożądanym jest możliwe powstawanie stanów zapalnych jamy ustnej, w wyniku ułatwionego namnażania się bakterii i grzybów. Zazwyczaj ma to związek z niewłaściwym utrzymywaniem higieny jamy ustnej oraz protezy przez pacjenta. Innym działaniem niepożądanym jest obniżanie pH w jamie ustnej, co negatywnie odbija się zarówno na mineralizacji uzębienia resztkowego, jak i na stanie błon śluzowych ze względu na zmianę składu mikroflory jamy ustnej. Ponadto należy zwrócić uwagę, aby kleje do protez nie były połykane, co ma miejsce szczególnie wówczas, gdy nakładany jest nadmiar preparatu. Niektóre kleje ze względu na zwiększoną zawartość cynku przy ich zbyt częstym połykaniu mogą powodować zatrucia wynikające z nadmiernej podaży tego pierwiastka w organizmie. Warto jest przed zastosowaniem preparatu zapoznać się również z jego składem, ze względu na występującą u niektórych osób nadwrażliwość na któryś ze składników kleju.
Aby ograniczyć do minimum ryzyko wystąpienia objawów niepożądanych konieczne jest dokładne oczyszczanie zarówno jamy ustnej, jak i protezy z resztek kleju po danym okresie użytkowania. Niewskazane jest przyklejanie protezy do powierzchni jamy ustnej na dłuższy czas, ponieważ nie można wówczas dokładnie oczyszczać powierzchni uzupełnienia. Poza tym umocowana na dłużej do błon śluzowych proteza może zakrywać zmiany w jamie ustnej powstałe wskutek działania sił żucia oraz przesuwania się uzupełnienia.
Ceny klejów do protez zawierają się najczęściej pomiędzy 13 a 20 zł za objętość około 40 ml. Dostępne są kleje specjalnie dostosowane do potrzeb pacjentów uczulonych na substancje pochodzenia roślinnego, kleje wspomagające odświeżanie oddechu, czy też łagodzące podrażnienia, np. z dodatkiem aloesu. Preparaty tego typu najlepiej jest nabywać w gabinetach stomatologicznych lub aptekach, zarówno ze względu na możliwość otrzymania fachowych porad, jak i pewność, że zakupiony produkt został wyprodukowany i przechowywany w sposób zapewniający bezpieczeństwo jego użycia.
Bibliografia:
- Arthur O. Rahn, Plummer, John R. Ivanhoe, Textbook of Complete Dentures, PMPH-USA, 2009
- Deepak Nallaswamy ,Textbook of Prosthodontics, Jaypee Brothers Publishers, 1996
- Michael I. MacEntee,Frauke Müller,Chris Wyatt Oral Healthcare and the Frail Elder: A Clinical Perspective, John Wiley & Sons, 2010
