Brak uzębienia w tylnej części łuku zębowego jest często obserwowanym zjawiskiem. Utrata stałych zębów trzonowych następuje zazwyczaj o wiele szybciej niż pozostałych grup zębów, ze względu na ich kształt anatomiczny – obecność głębokich bruzd w trzonowcach sprzyja odkładaniu się w nich resztek pokarmowych i płytki nazębnej, co sprzyja próchnicy. W przypadku utraty zębów trzonowych proces żucia zostaje poważnie zaburzony i może dochodzić do nadmiernego obciążenia stawów skroniowo-żuchwowych, dlatego zalecane jest wykonania uzupełnienia protetycznego, aby przywrócić prawidłowe funkcje czynnościowe.
Braki zębów trzonowych mogą być uzupełniane za pomocą mostów protetycznych, czyli konstrukcji mocowanych na stałe na uzębieniu otaczającym lukę, nazywanym zębami filarowymi. Dzięki oparciu mostu na filarach po obu stronach luki (most dwubrzeżny) uzyskuje się stabilność podczas czynności żucia. Niestety zdarza się także, że luka nie jest otoczona z obu stron przez zęby, wówczas most dwubrzeżny można wykonać jedynie na implancie lub też stosując podparcie szklane, które nie wymaga interwencji chirurgicznej. Dawniej stosowane były także mosty jednobrzeżne, które opierane były tylko jednostronnie na filarach, badania wykazały jednak, że takie rozwiązanie nie jest korzystne, ponieważ powoduje ono rozchwianie zębów filarowych przez niekorzystny rozkład sił. Można oczywiście w takim przypadku wykonywać również inne prace protetyczne, takie jak np. ruchome protezy osiadające, jednak oddziałują one niekorzystnie na błony śluzowe oraz kość wyrostka zębodołowego powodując jego resorpcję. Z tego względu wykonanie mostu dwubrzeżnego na podparciu szklanym lub implancie widziane jest jako bardzo korzystna alternatywa. Wszczepienie implantu jest dość kosztowne i wiąże się z koniecznością wykonania zabiegu chirurgicznego, dlatego wielu pacjentów nie decyduje się na takie rozwiązanie. Alternatywą łączącą korzyści ekonomiczne i przywrócenie prawidłowej funkcji żucia jest wykonanie indywidualnego podparcia szklanego na podstawie modelu wykonanego z pobranych od pacjenta wycisków anatomicznych, a następnie podparcie mostu na tak powstałym filarze z wytrzymałego włókna szklanego. Podparcie szklane jest więc dostosowywane idealnie do kształtu wyrostka zębodołowego pacjenta w laboratorium protetycznym poprzez obróbkę cieplną i mechaniczną, dzięki czemu spoczywając na nim nie powoduje ono urazów tkanek miękkich. Z przeprowadzonych badań wynika, że powierzchnia podparcia z włókna szklanego opartego na dziąśle praktycznie nie zużywa się – jej skład jest niemal identyczny z fabrycznie nowym podparciem.
Podparcie z włókna szklanego jest polecane szczególnie w sytuacji, gdy luka w uzębieniu nie leży pomiędzy zębami, które mogą posłużyć jako filary, zwłaszcza w przypadku jedno- i dwustronnych braków skrzydłowych. Ponadto system podparć szklanych może być stosowany w połączeniu z implantami zębowymi. Korzystne wyniki daje także zastosowanie systemu ZX-27 w celu podparcia długich przęseł mostu. Przeciwwskazaniami do wykonania podparcia z włókna szklanego jest nadmiernie głęboki zgryz, zbytnia ruchomość lub wiotkość jamy ustnej, czy też zbyt miękkie dziąsła. Dodatkowo przy występującej znacznej utracie kości wyrostka zębodołowego przeciwwskazanie stanowi niewystarczająca wysokość i szerokość wyrostka, ze względu na niemożność uzyskania odpowiedniej stabilności. Podparcia szklanego nie można wykonywać po ekstrakcji zęba przed odpowiednim wygojeniem się dziąsła oraz w sytuacji, gdy błona śluzowa dotknięta jest leukoplakią. Poza tym podparcie nie może być wykonane w sytuacji, gdy kontaktujący ząb w przeciwstawnym łuku zębowym położony jest w superokluzji w stosunku do planowanego filaru z włókna szklanego.
Wykonania mostu wspartego na włóknie szklanym otwiera możliwość wykonania stałej pracy protetycznej bez konieczności uciekania się do implantów. Leczenie protetyczne za pomocą tej metody jest mniej ryzykowne niż w przypadku stosowania wszczepów zębowych, które pomimo wielu zalet nie mogą być wykonywane u każdego pacjenta. Wykonanie i zamocowanie konstrukcji protetycznej z zastosowaniem podparcia szklanego ZX-27 w jamie ustnej pacjenta jest bezbolesne, nie narusza się ciągłości tkanek, jak to ma miejsce w przypadku wszczepiania implantów.
Wykonanie podparcia szklanego pod most dwubrzeżny to koszt w granicach 700-900 złotych, w porównaniu do wszczepienia implantu, koszt około 2000 – 3000 złotych jest to rozwiązanie o wiele bardziej ekonomiczne. Koszty samego mostu protetycznego zależą w dużej mierze od wielkości luki oraz ilości szlifowanych pod korony zębów filarowych oraz stosowanych materiałów i są ustalane indywidualnie w obu przypadkach. Ponadto wykonanie podparcia szklanego nie wymaga odczekiwania określonego okresu czasu, jak to ma miejsce przy implantach dwuczasowych. W porównaniu z protezami ruchomymi w pełni osiadającymi, czy też szkieletowymi koszt wykonania mostu na podparciu szklanym jest wyższy, proteza osiadająca to koszt zależnie od materiału, z jakiego jest wykonana, w granicach 800 – 1500 złotych, a proteza szkieletowa 1300 – 1700 złotych. W porównaniu z protezami ruchomymi wykonanie mostu na podparciu szklanym ma jednak wiele zalet, przede wszystkim takie rozwiązanie mocowane jest na stałe i zapewnia przenoszenie sił żucia na kość w sposób zbliżony do fizjologicznego, dzięki czemu błona śluzowa nie zostaje obciążona, tak jak ma to miejsce w przypadku protez ruchomych. Ponadto właściwe przenoszenie sił żucia na kość sprawia, że wyrostek zębodołowy nie zanika tak szybko, jak w przypadku uzupełnień osiadających.
Z przeprowadzonych badań nad gęstością kości wyrostka zębodołowego z wykorzystaniem technik radiologicznych i tomografii komputerowej wynika, że zastosowanie podparcia z włókna szklanego przy wykonaniu mostu nie tylko nie powoduje resorpcji tkanki kostnej, ale zwiększa jej gęstość, mierzoną poprzez zawartość wapnia w kości. W obrębie podparcia z włókna szklanego spoczywającego na dziąśle nie obserwuje się zaburzeń patologicznych w postaci podrażnienia czy zranienia błony śluzowej, czy też zwiększenia stopnia rogowacenia nabłonka w porównaniu do tych powstałych wskutek użytkowania innych stałych prac protetycznych. Materiał, z jakiego wykonane jest włókno szklane podparcia został przebadany w kierunku efektów geno- i cytotoksycznych oraz wywoływania przewlekłej toksyczności, stwierdzono, że żadne z tych efektów nie występują. Włókno szklane stosowane w systemie ZX-27 nie zawiera ołowiu, cezu ani baru, które mogłyby oddziaływać negatywnie na komórki ludzkiego organizmu. Ze względu na to, że podparcie ma stały kontakt ze śliną zawarte w nim materiały nie powinny być z niego wypłukiwane, osiągnięto to poprzez odpowiednią jakość materiału szklanego charakteryzującego się odpornością na działanie kwasów i zasad. Włókno szklane w systemie ZX-27 posiada ponadto wysoką odporność na nacisk, dzięki czemu nie odkształca się ono w czasie użytkowania, co ma istotne znaczenie dla indywidualnego przylegania do kości wyrostka zębodołowego.
Dzięki wysokiej odporności na warunki panujące w jamie ustnej zastosowanie podparcia szklanego u pacjentów z rozległymi brakami zębowymi, zwłaszcza przy utracie trzonowców daje zadowalające wyniki przez długi okres czasu. Poza tym efekt estetyczny i funkcjonalny stałego uzupełnienia protetycznego podpartego na włóknie szklanym jest porównywalny z tym uzyskanym poprzez oparcie takiej konstrukcji na implancie. Podparcie szklane jest przezroczyste i nie jest widoczne pod pokrywającym go mostem.
Pomimo tego, że wykorzystanie podparcia szklanego nie jest najtańszym możliwym rozwiązaniem daje ono możliwość uniknięcia stosowania ruchomych uzupełnień protetycznych u osób, u których były one dotychczas jedyną oprócz wykonania implantu możliwością odbudowy braków w uzębieniu. Przez to unika się szybkiej utraty kości wyrostka zębodołowego oraz możliwości rozchwiania zębów pozostających w bliskim kontakcie z luką. Oprócz tego błona śluzowa obciążona włóknem szklanym nie ulega anemizacji i nie staje się słabsza, jak to ma miejsce w przypadku protez osiadających. Komfort użytkowania stałego uzupełnienia protetycznego z podparciem szklanym jest porównywalny z tym osiąganym przy wszczepieniu implantów.
Bibliografia:
- There is new under the sun…, Laszlo Nemeth, Dental Laboratory Magazine 2000
- http://www.zahn-technik.com/Dateien/zx-27.pdf
- http://www.em-zahnersatz.de/images/stories/pdf/glaspfeiler_system_zx_27.pdf
