Leczenie endodontyczne, zwane inaczej kanałowym to od lat stosowana procedura mająca na celu zachowanie zęba objętego chorobami miazgi w jamie ustnej. Najczęściej do chorób miazgi dochodzi w wyniku zaawansowanego stadium próchnicy, nieodwracalne zapalenie miazgi zęba jest wskazaniem do wykonania leczenia endodontycznego. Według przyjętych wytycznych przy otwieraniu komory zęba w leczeniu kanałowym priorytetem jest dobra dostępność do komory zęba oraz ujść kanałów korzeniowych w celu usunięcia ogniska zapalnego, która często odbywa się kosztem tkanek korony zęba, ponieważ celem leczenia kanałowego jest przede wszystkim zachowanie korzenia zęba. Konieczne usunięcie miazgi zęba skutkuje osłabieniem jego struktury, martwy ząb po leczeniu endodontycznym nie jest już tak wytrzymały, jak wcześniej i staje się bardziej podatny na złamanie. Wynika to stąd, że w trakcie leczenia usuwane są dotknięte zakażeniem tkanki, zarówno miękkie, jak i twarde, co sprawia, że ściany komory i korzenia są cieńsze, a przez to bardziej kruche. Poza tym obecna w komorze i kanałach miazga zaopatrzona jest w receptory nacisku, dzięki którym na ząb nie jest wywierana zbyt duża siła, która mogłaby doprowadzić do jego pęknięcia. Po usunięciu miazgi brakuje receptorów, które chroniłyby ząb przed nadmierną siłą żucia. Może to stać się powodem złamania nie tylko korony, ale i korzenia zęba, co zazwyczaj skutkuje koniecznością jego usunięcia. Ze względu na to, że często korona zęba jest mocno zniszczona zakładane jest rozległe wypełnienie. Pomimo estetycznej odbudowy kompozytem należy zdawać sobie sprawę z tego, że nie zapobiega to niestety ryzyku złamania.
Często leczonymi endodontycznie zębami są trzonowce, które na co dzień znoszą spore obciążenia siłami żucia. Zęby te po leczeniu kanałowym są szczególnie narażone na złamanie, dlatego docelowym leczeniem powinno być wykonanie wkładu oraz korony, dzięki którym możliwe jest znaczne wzmocnienie kruchego zęba. Co więcej korony i wkład nie tylko wzmacniają strukturę zęba, ale pozwalają na równomierne rozłożenie nacisku w czasie żucia oraz bardzo estetyczną odbudowę. Korony ceramiczne napalane na metal oraz pełnoceramiczne są trudne do odróżnienia od zębów naturalnych, materiały te są w pełni biozgodne i nie powodują podrażnienia dziąseł i błony śluzowej, jak to ma czasem miejsce w przypadku zastosowania akrylu. Możliwe jest także wykorzystanie koron akrylowych, metalowych lub metalowych licowanych materiałem kompozytowym, ale nie zapewniają one tak dobrego efektu kosmetycznego, jak korony ceramiczne.
Decydując się na leczenie protetyczne po zabiegach endodontycznych należy rozważyć różne możliwości. W zależności od warunków panujących w jamie ustnej pacjenta oraz kwestii finansowych lekarz przedstawia proponowane warianty leczenia. Korony oraz wkłady korzeniowe mogą być zastosowane jedynie wtedy, gdy leczenie endodontyczne zostało zakończone powodzeniem. Ocena efektu leczenia następuje na podstawie zdjęcia rentgenowskiego, dzięki któremu można wykluczyć obecność zmian przywierzchołkowych. Zdjęcie powinno być wykonane zwłaszcza wtedy, gdy od leczenie kanałowego upłynął dłuższy okres czasu.
Cena wykonania wkładu jest zależna od rodzaju użytego materiału oraz ilości objętych nim kanałów korzeniowych. Pod względem użytego materiału wyróżnia się wkłady metalowe oraz z włókna szklanego. Istnieją wkłady kalibrowane, przygotowane fabrycznie oraz wkłady wykonywane w laboratoriach protetycznych indywidualnie na podstawie wycisków pobranych od pacjenta. Ceny wkładów wahają się od około 200 do 600 złotych. Koszt wykonania korony protetycznej jest, jak to już było wspomniane zależny od materiału, najtańszą opcją są korony metalowe oraz akrylowe, najdroższą korony ceramiczne na metalu i pełnoceramiczne. Ceny wahają się więc pomiędzy 300 a 1500 złotych. Pomimo tego, że jest to spora kwota warto jest zrobić wszystko, aby zachować własny ząb w jamie ustnej jak najdłużej, dzięki czemu zapobiega się utracie kości wyrostka zębodołowego i postępowemu rozchwianiu się zębów sąsiadujących z luką po utracie zęba. Żaden materiał dostępny obecnie w protetyce stomatologicznej pomimo wielu swoich zalet nie jest lepszy od własnych tkanek, dlatego warto walczyć o każdy ząb, jeżeli rokowania po leczeniu endodontycznym są dla niego pomyślne.
Pomimo bardzo dobrych wyników leczenia protetycznego po zabiegach endodontycznych nie można udzielić 100% gwarancji na powodzenie terapii. Czasami zdarza się, że pomimo prób leczenia protetycznego ząb po leczeniu kanałowym będzie trzeba po jakimś czasie usunąć. Jednak odsetek niepowodzeń jest niewielki, tak więc zazwyczaj podjęta decyzja o założeniu wkładu oraz korony przynosi pożądane efekty przez wiele lat.
W niektórych przypadkach leczenie endodontyczne odbywa poprzez wykonanie niewielkiego otworu, lecz jest to raczej ograniczone do zębów przednich, które posiadają zazwyczaj jedynie jeden korzeń z pojedynczym kanałem. Jeżeli ubytek w koronie zęba po leczeniu kanałowym jest rzeczywiście nieznaczny, a więc ilość tkanek własnych jest spora, to nie opłaca się wykonywać wkładu oraz szlifować zęba pod koronę. Być może leczenie tego rodzaju okaże się konieczne w przyszłości, kiedy korona leczonego wcześniej zęba zacznie ulegać osłabieniu, np. w przebiegu zmian próchnicowych, ponieważ zęby martwe po leczeniu kanałowym nie posiadają możliwości obrony przed bakteriami i rozpuszczaniem tkanek przez kwasy obecne w jamie ustnej. Jeżeli ubytki powiększają się istnieje także możliwość wykonania wypełnienia typu inlay lub overlay z ceramiki lub stopu złota, które jest o wiele mocniejsze i szczelniejsze od tradycyjnego światłoutwardzalnego i nie wymaga zdjęcia tak dużej ilości tkanek, jak w przypadku wykonywania korony protetycznej.
